Ekosistemlerde, canlıların kullandığı maddelerin kullanıldıktan sonra tekrar geri dönüşmesine (üretilmesine)döngü denir. Doğadaki ekosistemlerde besin döngüsü ve madde döngüsü olmak üzere iki çeşit döngü vardır.
Ekosistemi oluşturan (Dünya’da yaşayan) bütün canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için besin ve enerjiye ihtiyaç duyarlar. Canlıların ihtiyaç duyduğu enerjinin temel kaynağı güneş enerjisidir.
Üreticiler, güneş enerjisini kullanarak fotosentez yoluyla besin üretir, tüketiciler de üretilen bu besinleri kullanırlar. Üretici ve tüketicilerin atıkları ve ölüleri ayrıştırıcılar tarafından parçalanır ve elde edilen (inorganik) maddeler toprağa verilerek bu maddelerin üreticiler tarafından tekrar kullanılması sağlanır. Böylece madde ve enerji bir canlıdan diğerine aktarılmış olur.
Madde ve enerjinin bir canlıdan diğerine aktarılması sonucu oluşan canlılar sıralamasına besin zinciri denir. Besin zincirinde her halka bir canlıyı temsil eder.
Ekosistemlerde çok sayıda besin zinciri vardır ve ekosistemlerdeki besin zincirlerinin tamamına besin ağı (besin döngüsü) denir.
• Besin zincirinin halkalarını (basamaklarını) farklı canlı grupları oluşturur. Besin zincirinin ilk basamağını üreticiler, diğer basamaklarını da tüketiciler oluşturur.
• Madde ve enerji besin zincirinde üreticilerden tüketicilere doğru aktarılır.
• Ekosistemlerdeki besin zincirinin en sonunda insan bulunur.
• Yeryüzündeki bütün canlılar çok büyük ve karmaşık bir besin ağı içinde birbirlerine bağlanmıştır. Farklı beslenme şekilleri, farklı ekosistemleri birbirine bağlar.
• Besin zincirinin ilk basamağını oluşturan üreticiler, ürettikleri besin ve enerjini büyük bir kısmını kendi yaşamsal faaliyetleri için kullanırken az kısmını da depolarlar.
• Besin zincirinin ikinci basamağını oluşturan birinci dereceden tüketiciler yani otçullar bitkilerin depoladığı besin ve enerjiyi kullanırlar. Bu canlılar da, besinlerden aldıkları enerjinin büyük bir kısmını kendi yaşamsal faaliyetleri için kullanıp az kısmını da depolarlar.
